Το κοινωνικό – πολιτιστικό στέκι Ταξίδι Χωρίς Χάρτη έχει συμπληρώσει δυόμισι περίπου χρόνια ύπαρξης. Tο κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε στο τέλος του πρώτου χρόνου του εγχειρήματος. Ένας χρόνος γεμάτος με κουβέντες, ζυμώσεις, εκδηλώσεις, εργαστήρια, κείμενα και σκέψεις. Ο τρόπος με το τον οποίο γράφτηκε θεωρήσαμε πως θα μας βοηθούσε, πιθανόν, να ανοίξει μία νέα κουβέντα μεταξύ του πυρήνα των ατόμων που συντηρεί τον χώρο αυτόν σχετικά με την νοηματοδότηση που δίνει ο καθένας συνολικά για το εγχείρημα. Βρεθήκαμε λοιπόν κάποια από αυτά τα άτομα και απαντήσαμε σε ορισμένα ερωτήματα που βοηθάνε και εμάς να καταλάβουμε καλύτερα πού βρισκόμαστε και τι προσπαθούμε να κάνουμε αλλά και ίσως να βοηθήσουν περισσότερο και τον υπόλοιπο κόσμο να καταλάβει τι εστί Ταξίδι Χωρίς Χάρτη. Αυτή τη φορά επιλέξαμε να μην συνδιαμορφωθούν κοινές απόψεις ώστε να γραφτεί ένα ενιαίο κείμενο. Kαταγράψαμε τις σκέψεις μας ατόφιες και αυθόρμητα τις γράψαμε εδώ ως ένα απόσπασμα της συνολικής κουβέντας που έγινε, και θα έχει σίγουρα και συνέχεια, σχετικά με το εν λόγω στέκι αλλά και την ύπαρξη και άλλων τέτοιου είδους εγχειρημάτων και πρακτικών.
Τι είναι και τι σημαίνει Ταξίδι Χωρίς Χάρτη;
Γιάννα:Δραστηριότητες – κοινωνικοποίηση – δημιουργία – χώρος – γειτονιά – εκδρομές – εργαστήρια – απόψεις – φιλίες – αλληλεγγύη – συζητήσεις – συλλογικότητα…
Ξένια:Ταξίδι = τέχνη ,δημιουργία, ελεύθερη έκφραση. Χωρίς χάρτη= Έτσι λειτουργεί αυτός ο χώρος! Χωρίς συγκεκριμένες συντεταγμένες, δηλαδή χωρίς οδηγό, χωρίς πυξίδα, χωρίς συγκεκριμένο προορισμό…
Κωνσταντίνα:… χωρίς καθορισμένα, από άλλους, μονοπάτια.
Χάρης:Το Τ.Χ.Χ. είναι ο χώρος που στεγάζονται τα όνειρα, οι ελπίδες, οι αξίες των ατόμων που το απαρτίζουν, στεγάζεται η ανάγκη για δημιουργία και ενασχόληση με την τέχνη – κύριο εκφραστή των συναισθημάτων μας -. Στοιχεία της ζωής, τα οποία είναι αντιφατικά ως προς τον σημερινό εμπορευματοποιημένο και στείρο τρόπο ζωής. Η αναζήτησή και το ταξίδι έστω και νοητό, είναι ο τρόπος αντίδρασης και άρνησης σ’ αυτή τη βάναυση και μονότονη καθημερινότητα. Πρακτικά λοιπόν, στο Τ.Χ.Χ. δεν ισχύουν οι κανόνες της σύγχρονης ζωής. Δεν υπάρχει εισιτήριο και χρηματική αξία σε οποιαδήποτε δραστηριότητα και ο χώρος είναι ανοικτός για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να συνδιαμορφώσει και να δράσει συλλογικά.
Φωτεινή: Απαντάω στην ερώτηση, στοχεύοντας να απαντηθεί ένα συγκεκριμένο ερώτημα που μου κάνουν συχνά από τότε που πρωτο-ανοίξαμε τον χώρο αυτό. Ο χώρος δεν είναι πολιτικός με την στενή έννοια του όρου, είναι ένα πολιτιστικό στέκι. Και τι είναι όμως η πολιτική; Ναι, δεν είμαστε τόπος για να προωθήσει κάποιος συγκεκριμένες κατευθύνσεις κάποιου κόμματος. Θεωρώ όμως ότι από τον τρόπο που λειτουργεί σαν χώρος (αντιεμπορευματικά, αμεσοδημοκρατικά), μέχρι το τι ταινία θα επιλέξεις να προβάλλεις είναι πολιτικό. Γενικά πολιτική θεωρώ πως είναι κάθε βήμα της ζωής μας, το κάθε απλό πραγματάκι που κάνουμε, είτε το έχουμε βασανίσει πολύ στο μυαλό μας είτε όχι. Το να επιλέξει κάποιος να έρθει και να συμμετέχει στο ΤΧΧ, έχοντας γνώση του τρόπου λειτουργίας του (που έχει καθοριστεί από τους ίδιους που συμμετέχουν σε αυτό βέβαια) σημαίνει ότι έχει δει κάποια «στραβά» στον τρόπο λειτουργίας κάποιων άλλων πολιτιστικών χώρων, όπως για παράδειγμα το πολιτιστικό κέντρο ενός δήμου, ή ότι θέλει τουλάχιστον να δοκιμάσει κάτι διαφορετικό. Μπορεί να έχει κουραστεί να πληρώνει για τις γνώσεις του. Μπορεί να έχει κουραστεί από τη λογική ότι αυτό είναι το μάθημα και άμα σου αρέσει, και να θέλει να προτείνει κάτι όσων αφορά την διεξαγωγή του. Μπορεί να έχει κουραστεί από τις “αυθεντίες” και τους “γεννημένους γι’ αυτό” και να θεωρεί ότι εξελίσσεσαι προσπαθώντας. Επιστρέφοντας στην ερώτηση θεωρώ ότι είναι ένας χώρος όπου ο καθένας μπορεί να νιώσει ελεύθερα, να σκεφτεί και να δημιουργήσει.
Βαγγέλης: Αν αποφασίσεις να κάνεις ένα ταξίδι χωρίς να έχεις χάρτη μπορεί να σημαίνει, εκτός ότι δεν έχεις ίσως λεφτά να αγοράσεις έναν (αστειάκι), ότι κατευθύνεσαι προς τα κάπου έχοντας λάβει υπόψιν σου τον κίνδυνο να χαθείς. Αλλά από πού; Ποιο είναι το σημείο αναφοράς ή ποιο είναι το σημείο που θέλουμε να προσεγγίσουμε; Σ’ αυτό το ταξίδι το σημείο αναφοράς είμαστε εμείς οι ίδιοι. Σημείο αναφοράς και στόχος προσέγγισης ταυτόχρονα. Η καλύτερη επικοινωνία με τον εαυτό μας και με τους γύρω μας. Επομένως και να χαθήκαμε (χωροχρονικά) τι σημασία έχει; Το «μαζί» είναι αυτό που έχει σημασία. Αν είμαστε μαζί και χαθήκαμε όπου κι αν βρισκόμαστε είμαστε στην πατρίδα μας. Πατρίδα μας είναι εκείνο το μέρος που νιώθουμε καλά με τους γύρω μας, έτσι δεν λένε; Εμείς λοιπόν προσπαθώντας για αυτό το «μαζί» συνεχίζουμε. Κι όταν λέω μαζί δεν εννοώ εγώ και ο Χάρης, η Ξένια, η Γιάννα, εννοώ κι όσους συναντάει αυτό το εγχείρημα στο δρόμο κι όσους φύγαν κι όσους μπορεί να ξανάρθουν κι όσους θα βρεθούν έστω και για ένα βράδυ σε αυτό.
Ποιοι είναι το Ταξίδι Χωρίς Χάρτη;
Φωτεινή:Είμαστε μια παρέα ανθρώπων που θέλαμε να συναντιόμαστε και να φτιάχνουμε πράγματα που πάντα ονειρευόμασταν αλλά ποτέ δεν μπορούσαμε με τους δικούς μας όρους. Δεν ήταν μόνο το θέμα του χώρου συνάντησης. Ήταν η ανάγκη για να μοιραστούμε αυτά και με άλλους ανθρώπους πιθανόν από την γειτονιά ή και από αλλού.
Βαγγέλης: Θα πω την ιστορία όπως ακριβώς την λέω πάντα: Κάπου στο 2006-7 κάποια άτομα ετοιμάσαμε μια συλλογή διηγημάτων, το «Βροχολόγιο», το οποίο ήταν μία ακόμη συλλογική δουλειά με τους ίδιους όρους που είχαν κυκλοφορήσει και άλλες παρόμοιες δουλειές παλιότερα (αδιαμεσολάβητα, αντιεμπορευματικά ) . Τότε τέθηκε σαν ζήτημα να ονομάσουμε κάπως αυτές μας τις προσπάθειες προκειμένου να φτιαχτεί μια συλλογικότητα από άτομα που εκφράζονται με οποιαδήποτε μορφή τέχνης σύμφωνα πάντα με αυτούς τους όρους. Ο σκοπός ήταν κυρίως η αλληλοβοήθεια μεταξύ αυτών των ατόμων ώστε να καταφέρνουμε να πραγματώνουμε τις επιθυμίες μας γύρω από τον κοινό παρονομαστή της τέχνης. Κάπως έτσι φτιάχτηκε αργότερα και η θεατρική ομάδα Ταξίδι Χωρίς Χάρτη το 2009 που μετά από αρκετούς μήνες λειτουργίας σε σπίτια και εξωτερικούς χώρους αποφάσισε πως ήταν απαραίτητη η ύπαρξη ενός χώρου συνεύρεσης και προβών. Με αυτή την αφορμή συσπειρώθηκαν και κάποια άλλα άτομα που δεν ήταν απαραίτητα μέλη της θεατρικής ομάδας και ξεκίνησε ένας κύκλος συζητήσεων για το τι θα κάναμε με το άνοιγμα αυτού του χώρου. Απ’ την αρχή βέβαια τέθηκε το θέμα της εξωστρέφειας. Για να επανέλθω στο ερώτημα, από τότε ως και τώρα συναποφασίσαμε ότι το Τ.Χ.Χ. αποτελούν όσα άτομα σέβονται τον τρόπο με τον οποίο προβάλουμε την τέχνη μας, αυτομορφωνόμαστε και μοιραζόμαστε γνώσεις, ιδέες και συναισθήματα και θέλουν να συμμετέχουν σε όλο αυτό.
Ξένια:Άτομα δημιουργικά, με όρεξη για συνδιαμόρφωση και συντροφικότητα που λειτουργούν συλλογικά και ανιδιοτελώς.
Κων/να: Άτομα που πιστεύουν ότι η τέχνη είναι δημιουργία – έκφραση και όχι τρόπος να αποκτήσουν χρήματα.
Ποιοι δεν είναι το Ταξίδι Χωρίς Χάρτη;
Φωτεινή: Στο Ταξίδι Χωρίς Χάρτη δεν μπορεί να υπάρξει κάποιος που θέτει το εγώ του πάνω από κάποιου άλλου. Υπάρχει εκεί σαν προσωπικότητα με τα δικά της χαρακτηριστικά και μαζί με τις άλλες σμιλεύονται μέσα από την επικοινωνία.
Κων/να: Δεν το αποτελούν άτομα που νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους και που δε σέβονται τα δικαιώματα και τις ιδέες των άλλων.
Βαγγέλης:Καταρχήν δεν αποτελείται από συγκεκριμένα άτομα. Η σύσταση των ατόμων ήταν και είναι μεταβλητή. Δεν είναι μία συγκεκριμένη κλειστή παρέα και ποτέ δεν επιθυμήσαμε ως τώρα να συμβεί κάτι τέτοιο. Επίσης το Τ.Χ.Χ. δεν αποτελούν μόνο άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως «καλλιτέχνες». Τέλος, να ξεκαθαρίσουμε για να ξεμπερδεύουμε μια και καλή από αυτά (ναι, σιγά μην…) ότι δεν είμαστε στελέχη κάποιου κόμματος, δεν είμαστε αίρεση, δεν είμαστε κάποιος οργανισμός απεξάρτησης από ουσίες, και γενικά δεν είμαστε κακοί άνθρωποι που προσπαθούν με σατανικούς τρόπους να προσηλυτίσουν τον κόσμο. Επίσης δεν έχουμε καμία σχέση με οποιοδήποτε πολιτιστικό κάποιου δήμου και ούτε θέλουμε να έχουμε. Ήταν επιλογή μας να έχουμε έναν χώρο αυτόνομο χωρίς να χρειάζεται, να πάρουμε για ό,τι θέλουμε να πραγματώσουμε, την άδεια κανενός.
Γιατί φτιάχτηκε αυτό το στέκι;
Γιάννα:Φτιάχτηκε από την ανάγκη για επικοινωνία, έκφραση, συνδιαμόρφωση, πράγματα που κοντεύουν να ξεχαστούν. Η τέχνη, οι ιδέες μας, οι ζωές μας τείνουν να υπάρχουν μόνο όταν υπάρχει και το χρήμα.
Χάρης:Η προσπάθεια για αναπροσδιορισμό των κοινωνικών σχέσεων, των αντιλήψεων που επικρατούν για την δημιουργία και την τέχνη, αλλά και για να ανασύρουμε αξίες όπως η ανιδιοτέλεια και η αλληλεγγύη, είναι ουσιαστικά και ο λόγος ύπαρξης του Τ.Χ.Χ. Πρωτοβουλίες σαν αυτήν, πρέπει να έχουν ένα χαρακτήρα καθαρό, μακριά από την σημερινή σήψη του πολιτισμού και της κοινωνίας.
Βαγγέλης:Για να υπάρχουν λίγα τετραγωνικά που θα στεγάζουν τις «ανησυχίες» μας. Για να μας δώσει την δυνατότητα προβολής όσων φτιάχνουμε με τους δικούς μας όρους χωρίς να πρέπει να κάνουμε τα γλυκά μάτια σε κάποιον μικρό ή μεγάλο επιχειρηματία ή κερδοσκόπο. Το Τ.Χ.Χ. έχει φτιαχτεί σε ένα τυχαίο ημιυπόγειο, σ’ έναν τυχαίο πεζόδρομο, σε μια τυχαία γειτονιά από τυχαίους ανθρώπους. Αυτό θα ήθελα να συμβολίζει ότι η τέχνη μπορεί να γίνει παντού και από οποιονδήποτε. Η τέχνη δεν πρέπει να εγκλωβίζεται σε χώρους βαπτισμένους ως «οίκους τέχνης»
Για ποια πράγματα δεν προσφέρεται ο χώρος;
Ξένια:Εδώ μέσα δεν χωράει το κέρδος, ο ρατσισμός, οι ρόλοι του δασκάλου – μαθητή όπως τους ξέρουμε ως τώρα, ο ανταγωνισμός, η πολιτική χειραγώγηση…
Γιάννα: … τα πολιτικά καπελώματα…
Χάρης:… η στείρα συμμετοχή – η παθητικότητα, η λογική του θεάματος, ο ατομισμός, η προσωπική ανάδειξη.
Τι ονειρευόμαστε – που αποσκοπούμε;
Ξένια: Όνειρο είναι το βίωμα μίας σειράς εικόνων, ήχων, συναισθημάτων και άλλων αισθήσεων ή παραισθήσεων κατά την διάρκεια του ύπνου. Το περιεχόμενο των ονείρων είναι συχνά αδύνατο ή έστω απίθανο να συμβεί στην φυσική πραγματικότητα. Η εξαίρεση σ’ αυτό είναι γνωστή ως συνειδητό όνειρο, κατά το οποίο το άτομο συνειδητοποιεί ότι ονειρεύεται και συχνά είναι σε θέση να αλλάξει το ονειρικό του περιβάλλον και να ασκήσει έλεγχο σε διάφορες πτυχές του ονειρικού περιεχομένου. Συνειδητό όνειρο λοιπόν είναι για μας η παρέα, η ομάδα (όπως θέλετε πείτε) αυτή να μεγαλώσει. Να πληθύνουν τα άτομα, οι ιδέες, οι δημιουργίες, οι γνώσεις. Να συνειδητοποιήσουμε ότι σ’ αυτό το όνειρο που λέγεται ζωή μπορούμε να επέμβουμε κι εμείς οι ίδιοι κι όχι μόνο οι άλλοι για μας.
Βαγγέλης:Το όνειρο για’ μένα είναι να αποδείξω πρώτα απ’ όλα στον εαυτό μου ότι όπως μία μικρή κοινωνία έτσι και σε μία μεγαλύτερη κλίμακα ο κόσμος δεν επιβιώνει μόνο χάριν στον ανταγωνισμό και στην επιβολή δύναμης αλλά και χάριν στην αλληλοβοήθεια. Επομένως γιατί κανείς να μην προτιμήσει τον δεύτερο τρόπο που φαίνεται και πιο ελκυστικός; Πιο πρακτικά και σε κοντινότερο μέλλον τα πράγματα θα ήθελα να τα φαντάζομαι κάπως έτσι: Συνεχή λειτουργία του στεκιού, πολλές εκδηλώσεις, διαφορετικά άτομα, διαφορετικά δρώμενα, μουσικές, θεατρικά, ταινίες, η γειτονιά να συμμετέχει και να ανοίξουμε επιτέλους λίγο τις πόρτες μας, να εκτιμήσουμε την παρέα και να κλείσουμε τις τηλεοράσεις, να εκτιμήσουμε και αυτόν τον δύστυχο πεζόδρομο και να κατέβουμε κάτω να παίξουμε μαζί με τα παιδιά και, εννοείται, να κάνουμε ένα μεγαλειώδες φαγοπότι! Χα!
Γιάννα:Να πληθύνουμε, να συμμετάσχει κι άλλος κόσμος που θα στηρίξει έμπρακτα αυτόν τον χώρο αλλά και όσα αυτός πρεσβεύει. Να περνάμε καλά, να μαθαίνουμε, να μοιραζόμαστε και να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον. Φαντάζομαι το στέκι ίσως σαν μία μικρογραφία από ότι θα ήθελα να εφαρμοστεί σε ευρύτερο πλαίσιο στην κοινωνία. Να αλλάξουμε τρόπο σκέψης και να επέμβουμε εμείς οι ίδιοι στις ζωές μας και να μην τις καθορίζουν άλλοι.
22/05/2011
Ταξίδι Χωρίς Χάρτη
Leave a Reply