Η αίσθησή μου μόλις έφυγα τη Δευτέρα βράδυ από τη συζήτηση περί “τέχνης και ψυχικής υγείας” ήταν ότι το μυαλό μου ηταν γεμάτο από σκέψεις (που τις φανταζόμουνα να ξεφυτρώνουν σαν μανιταράκια στην επιφάνεια του εγκεφάλου μου – ποοοφ!). Σκέψεις είτε από γνώμες και ιστορίες που άκουσα, είτε από πράγματα που είχα ήδη στο νου μου αλλά στον ειρμό της συζήτησης επέλεξα να μην εκφράσω και με γυροφέρνανε, είτε από καινούργιους προβληματισμούς. Είπα λοιπόν, θα γράψω ένα κείμενο να συνοψίσω κάπως τι μου έμεινε. Με το που πήγα όμως να αρχίσω μου φάνηκε βουνό αυτό το μάζεμα και για να μην τα παρατήσω, αρχίζω ακριβώς έτσι, ότι δυσκολεύομαι αλλά δεν τα παρατάω!
Ξεκινάω με το πιο ισχυρό σημείο που μου έμεινε από όσα είπαμε τη Δευτέρα κι αυτό σε μια πρόταση είναι ότι η τέχνη είναι παιχνίδι. Είναι ένα παιχνίδι που αν μπεις με διάθεση ειλικρινά να πεις κάτι και ειλικρινά να ακούσεις τι έχει κάποιος άλλος να σου πει, μπορεί να σε κάνει να νιώσεις “καλά”, να λειτουργήσει δηλαδή ιαματικά για την ψυχούλα σου. Πριν, δηλαδή, κάτσεις να δεις πώς/αν η τέχνη επιδρά στην ψυχική υγεία, είναι απαραίτητο ένα ταξίδι στο τι εννοούμε όταν λέμε τέχνη… Πώς τα παιδιά με τρομακτική ευκολία (σχεδόν με επιτακτική αναζήτηση θα έλεγε κανείς) παίρνουν ένα χαρτί και ζωγραφίζουν ή τραγουδούν ή χορεύουν παιχνιδιάρικα, τόσο άμεσο κομμάτι στη ζωή μας πρέπει να ορίσουμε την τέχνη – και να αναζητήσουμε στη ζωή μας αυτήν την έκφραση και τη χαρά (ή τον πόνο) που τη συνοδεύει.
Η διαδικασία της δημιουργίας και της έκφρασης μπορεί να συνοδεύεται από ξεπέρασμα των ορίων μας. Αυτό έχει πολύ ενδιαφέρον αν συμβεί, ωστόσο είναι μάλλον παρεξήγηση να ταυτίζουμε το ταξίδι μέσω της τέχνης με την ανάγκη για έκφραση πρωτοτυπίας ή εξαιρετικής δεξιοτεχνίας, κάτι που χαρακτηρίζει το δυτικό μας πολιτισμό. Κάποιος δηλαδή που τραγουδά σε μια παρέα μπορεί να μην έχει να ζηλέψει τίποτα από ένα τραγουδιστή όπερας ως προς την έκφρασή του. Και μόνο ο ορισμός της “τέχνης” ως κάτι ξέχωρο από τη ζωή μάλιστα δεν υφίσταται καν σε συγκεκριμένους τόπους/χρόνους (σκέψου π.χ. φυλές στην Αφρική ή παλιότερα εδώ τα χωριά): το να νανουρίσεις ένα μωρό ή να χορέψεις στο πανηγύρι γίνονται αυθόρμητα και είναι οργανικό κομμάτι της καθημερινότητας. Ειδικά η συμμετοχή και το μοίρασμα της έκφρασης με άλλους μπορεί να φέρει ψυχική ανάταση, κι όσο η σύγχρονη πραγματικότητά μας μας κάνει πιο προσηλωμένους σε ένα ατομικιστικό και χρησιμοθηρικό μοντέλο για τα πράγματα, τόσο αυτό θα μας λείπει και πιο έντονα. Σκεφτόμουν, το παιχνίδι που παίξαμε στο τέλος δεν είναι εντυπωσιακό που ξαφνικά μας έκανε να προσέξουμε έναν έναν και να τον νιώσουμε ξεχωριστό, μας ένωσε σε μια ομάδα και έφερε κάτι μαγικό και χαμογελαστό στην ατμόσφαιρα;
Άλλο ταξιδι, εκτός από το τι είναι “τέχνη”, είναι ακριβώς το τι ορίζουμε ως “ψυχική υγεία”. Αυτο στη συζήτηση της Δευτέρας δεν το αγγίξαμε πολύ, και συνεννοηθήκαμε χρησιμοποιώντας την έκφραση “να νιώθω καλά”. Έχει πολύ ενδιαφέρον κι αυτό το θέμα, αφού ήδη από την αρχή μπορεί να υπάρξουν διαφορετκές γνώμες: αν δηλαδή έχει νόημα να ορίσεις κάπως την ψυχική υγεία, ή είναι πολύ προσωπικό και σύνθετο και δεν πρέπει να μπαίνεις καν στη διαδικασία. Το αναφέρω περισσότερο ως σημείο για επόμενη αυθόρμητη ή πιο οργανωμένη συζήτηση (θα μπορούσαμε να ορίσουμε και τη συζήτηση ως “τέχνη”, αφού εκφράζεσαι, συμμετέχεις και συχνά νιώθεις καλύτερα;)
Leave a Reply