Βασιλόπιτα

Και λίγα λόγια για την ιστορία της βασιλόπιτας…

Το έθιμο της βασιλόπιτας φαίνεται να είναι πολύ παλιό, αφού πιθανόν να προέρχεται από την αρχαία ελληνική εορτή των “Κρονίων”, την ημέρα δηλαδή που γιόρταζαν τον Κρόνο. Το ιδιαίτερο που είχε αυτή η γιορτή ήταν ότι ανήμερα οι δούλοι είχαν αργία, μπορούσαν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι με τους αφέντες τους και γενικότερα είχαν περισσότερη ελευθερία μες στην πόλη, σε ανάμνηση της Χρυσής Εποχής του ανθρώπινου γένους, όταν δεν υπήρχε δουλεία και βαριές εργασίες.

Το έθιμο της βασιλόπιτας συνεχίστηκε και στην αντίστοιχη γιορτή των “Σατουρναλίων”, επί Ρωμαϊκής εποχής. Τα Σατουρνάλια πραγματοποιούνταν κατά την περίοδο του χειμερινού ηλιοστασίου, περίπου δηλαδή κατά την περίοδο των δικών μας Χριστουγέννων. Η γιορτή περιλάμβανε δημόσια αργία, καθώς και διάφορα έθιμα, όπως την ανταλλαγή μικρών δώρων ή υπαίθριες αγορές. Επιτρέπονταν τα τυχερά παιχνίδια ακόμα και για τους δούλους. Επίσημα ενδύματα δε φοριούνταν, ενώ οι δούλοι δεν μπορούσαν να τιμωρηθούν κι αντιμετώπιζαν με χλευασμό τους κυρίους τους. Γενικότερα οι ρόλοι αντιστρέφονταν ανάμεσα σε δούλους κι ιδιοκτήτες, κάτι που οδηγούσε σε ξέφρενο γλέντι, άφθονη οινοποσία και ακολασίες.

Υπάρχει, τέλος, και μια ιστορία για τη βασιλόπιτα από τη χριστιανική παράδοση, η οποία εξηγεί την τοποθέτηση του φλουριού στην πίτα. Κάποτε, λέει, στην Καισαρεία της Καππαδοκίας όταν επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος ήρθε ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης να μαζέψουν ό,τι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως “λύτρα” στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματι συγκεντρώθηκαν πολλά. Σύμφωνα πάντα με την παράδοση όμως επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, απάλλαξε την πόλη από την επικείμενη καταστροφή. Προέκυψε, λοιπόν, ένα πρόβλημα: σε ποιον θα επιστραφεί τι. Ο Μέγας Βασίλειος, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι μέσα στους οποίους τοποθέτησε ανά ένα τα νομίσματα και τα διένειμε σε όλους τους κατοίκους την επομένη.  Από τότε συνεχίσθηκε η παράδοση αυτή κατά τη μνήμη της ημέρας του θανάτου του (γιορτή του Αγίου Βασιλείου)…
Όποιος τύχει το φλουρί κερδίζει δωρεάν συνδρομή για ένα χρόνο στα εργαστήρια. (:-P)